Ιστορία του καμπαναριού του Τζιότο – Ένα Ταξίδι στο Χρόνο και την Τέχνη

Γνωρίζατε ότι μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται να κάνετε για να ταξιδέψετε είναι να παρατηρήσετε και να διαβάσετε τις ιστορίες που λένε τα μνημεία; Αυτή είναι η περίπτωση του καμπαναριού του Giotto στη Φλωρεντία, ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, το οποίο αφηγείται την ιστορία της ευρωπαϊκής τέχνης και πολλών εργατών της εποχής κατασκευής του.

Το καμπαναριό είναι συνώνυμο του χρόνου, που χαρακτηρίζεται από το κουδούνισμα των κουδουνιών του. Ας υποθέσουμε ότι στο παρελθόν, δεν είχαν όλοι πρόσβαση στα ρολόγια για να ελέγξουν το πέρασμα των ωρών. Σε αυτή την περίπτωση, τα καμπαναριά αποκτούν μια ακόμη πιο σημαντική αξία, επειδή είχαν (και ακόμη και σήμερα, ορισμένοι διατηρούν παραδοσιακά αυτόν τον ρόλο) το καθήκον να κάνουν τον χρόνο απτό. Αλλά όχι μόνο. Έπαιξαν τον πολύτιμο ρόλο της προειδοποίησης των πολιτών για βασικά γεγονότα της ζωής της πόλης. Γι’ αυτό και τα καμπαναριά είναι κτίρια που μαγεύουν τους πάντες, μικρούς και μεγάλους, με το χτύπημα των καμπάνων.

Το καμπαναριό του Τζιότο

Το 1334, ο Giotto di Bondone, ένας σπουδαίος Φλωρεντινός δάσκαλος, αποφάσισε να σχεδιάσει μια σειρά από ανάγλυφα για το καμπαναριό που σχεδίασε ο Arnolfo di Cambio, ο κορυφαίος αρχιτέκτονας της πόλης. Στο έργο του, ο Τζιότο εισήγαγε την ιστορία της τέχνης και του ανθρώπινου έργου στους τοίχους του Καμπαναριού, χρησιμοποιώντας τον συμβολισμό του ίδιου του κτιρίου ως «κυβερνήτη» του χρόνου. Επτά πάνελ, ή ανάγλυφα, είναι διατεταγμένα σε δύο σειρές σε κάθε έναν από τους τρεις τοίχους, σχεδιασμένα από τον Giotto και εκτελεσμένα από τον Andrea Pisano. Προχωρώντας από αριστερά προς τα δεξιά, ξεκινώντας από τον δυτικό τοίχο, αφηγείται η ιστορία: η πρώτη σειρά δείχνει την τέχνη και το έργο που έχει κάνει ο άνθρωπος και η δεύτερη σειρά αντιπροσωπεύει τις ουράνιες και πνευματικές δυνάμεις που διέπουν τα διάφορα είδη εργασίας.

Οι ιστορίες της δυτικής πλευράς του κτιρίου

Η δυτική πλευρά είναι σχετικά απλή στην ανάγνωση καθώς απεικονίζει τα αρχέγονα έργα που έχει αναλάβει ο άνθρωπος. Η ιστορία αφηγείται από χριστιανική σκοπιά, όπως φαίνεται από τα δύο γεγονότα στην ίδρυση αυτής της θρησκείας: τη δημιουργία του Αδάμ και της Εύας. Στη συνέχεια, κινούμενοι από αριστερά προς τα δεξιά, βρισκόμαστε μπροστά στα πάνελ που αντιπροσωπεύουν το πρώτο έργο, την εφεύρεση της προβατοτροφίας, της μουσικής, της μεταλλουργίας και, τέλος, της οινοποίησης, όλα φτιαγμένα από τον Andrea Pisano και το εργαστήριό του. Η δεύτερη σειρά της δυτικής πλευράς του καμπαναριού αντιπροσωπεύει τους επτά πλανήτες που διέπουν το έργο του ανθρώπου: τη Σελήνη (που τότε θεωρούνταν πλανήτης), τον Ερμή, την Αφροδίτη, τον Ήλιο (όσο για τη Σελήνη, θεωρήθηκε πλανήτης), Άρης, Δίας, Κρόνος.

Προχωρώντας στη νότια πλευρά των τειχών, ανακαλύπτουμε τις θεολογικές και βασικές αρετές. Από αριστερά προς τα δεξιά, βρίσκουμε την αναπαράσταση της Πίστης, της Φιλανθρωπίας (Αγάπη) και της Ελπίδας για τις Θεολογικές Αρετές και της Σύνεσης, της Δικαιοσύνης, της Εγκράτειας και του Σθένους για τις Βασικές Αρετές. Τα πάνελ της πρώτης σειράς αντιπροσωπεύουν την τέχνη της αστρονομίας, την αρχιτεκτονική, την ιατρική, την τέχνη της ιππασίας, την υφαντική και τη νομοθεσία, και τέλος, τη μηχανική – που αποδίδεται από μια μορφή του Δαίδαλου.

Οι ιστορίες της ανατολικής πλευράς του κτιρίου

Η ανατολική πλευρά του καμπαναριού είναι αφιερωμένη στις επτά φιλελεύθερες τέχνες, που θεωρούνταν το θεμέλιο όλης της γνώσης εκείνη την εποχή. Τα πάνελ αντιπροσωπεύουν τη γραμματική, τη λογική, τη ρητορική, την αριθμητική, τη γεωμετρία, τη μουσική και την αστρονομία από αριστερά προς τα δεξιά.

Οι ιστορίες της βόρειας πλευράς του κτιρίου

Η βόρεια πλευρά του καμπαναριού είναι αφιερωμένη στα επτά μυστήρια της Καθολικής Εκκλησίας. Από αριστερά προς τα δεξιά, τα πάνελ αντιπροσωπεύουν το βάπτισμα, την επιβεβαίωση, την Ευχαριστία, τη μετάνοια, το χρίσμα των ασθενών, τα ιερά τάγματα και το γάμο.